Male Subfertility - Anatomy of male reproductive system #4

ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ

Σπέρμα

Το σπέρμα, δηλαδή το υγρό που εκκρίνεται κατά την εκσπερμάτωση, αποτελείται από σπερματοζωάρια και από σπερματικό υγρό, το οποίο προέρχεται κυρίως από τις σπερματοδόχες κύστεις και τον προστάτη. Στον άνθρωπο, ο όγκος του σπέρματος που αποβάλλεται με κάθε εκσπερμάτωση κυμαίνεται περί τα 3,5 ml και περιέχει 50-150 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml. Σε φυσιολογικούς γόνιμους άνδρες, μέχρι και το 25% των σπερματοζωαρίων είναι ανώμαλα ή εκφυλισμένα. Κατά τη στιγμή της εκσπερμάτωσης, τα σπερματοζωάρια έχουν ωριμάσει, είναι κινητά, αλλά δεν είναι ακόμη ικανά για τη γονιμοποίηση του ωοκυττάρου. Τη γονιμοποιητική ικανότητα αποκτούν μετά την ενεργοποίηση τους που γίνεται στο γεννητικό σύστημα του θήλεος.

Το σπέρμα, επίσης, περιέχει προϊόντα των επικουρικών γεννητικών αδένων. Η εκσπερμάτωση αρχίζει με διέγερση των συμπαθητικών νεύρων των λείων μυϊκών δεσμίδων των γεννητικών πόρων και των επικουρικών γεννητικών αδένων. Η συστολή αυτών των μυών προωθεί τα εκκριτικά προϊόντα και μετακινεί το σπέρμα κατά μήκος του συστήματος των πόρων. Κατά την εκσπερμάτωση τα διάφορα στοιχεία του σπέρματος ακολουθούν συνήθως το ένα μετά το άλλο σε καθορισμένη σειρά. Κατά τη στύση το βλεννώδες έκκριμα των βολβoουρηθραίων αδένων δρα ως λιπαντικό. Καθώς αρχίζει η εκσπερμάτωση, οι λιγοστές εκκρίσεις των βολβoουρηθραίων αδένων ακολουθούνται από την έκκριση του προστάτη που περιέχει όξινη φωσφατάση και κιτρικό οξύ. Ακολουθούν τα σπερματοζωάρια. Από τις σπερματοδόχους κύστεις προστίθεται ως τελικό στοιχείο, υλικό πλούσιο σε φρουκτόζη. Όλα τα συστατικά αναμιγνύονται κατά την εκσπερμάτωση.

Η ρευστοποίηση του σπέρματος γίνεται μέσα σε 20-30 λεπτά. Καθυστέρηση της ρευστοποίησης παρατηρείται σε φλεγμονές, κυρίως του προστάτη, όπου μειώνεται η ποσότητα του πρωτεολυτικού ενζύμου (του υπεύθυνου για τη ρευστοποίηση) που παράγεται από αυτόν.

Το pH του σπέρματος φυσιολογικά είναι αλκαλικό 7,3-7,4. Αύξηση του pH προς την αλκαλική πλευρά παρατηρείται σε φλεγμονές, χωρίς η μέτρηση του να θεωρείται ότι έχει ιδιαίτερη πρακτική αξία.

Το χρώμα του εκσπερματίσματος είναι υποκίτρινο. Είναι δυνατό να αλλάξει και να γίνει καφετί όταν περιέχει ερυθρά αιμοσφαίρια, ή κιτρινωπό όταν ο άνδρας παίρνει βιταμίνη Β₂.

Η οσμή του εκσπερματίσματος μοιάζει με την οσμή βρασμένου κάστανου και οφείλεται στη σπερμίνη του προστατικού εκκρίματος.

Η οσμωτική πίεση του σπέρματος φυσιολογικά είναι 300-380 mos/kgs. Μεταβολή της επηρεάζει την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Σε υπέρτονο διάλυμα τα σπερματοζωάρια διατηρούνται όπως σε υγρό Lock. Σε αποσταγμένο νερό αυτά νεκρώνονται.

Η γλοιότητα αποτελεί το ιξώδες του εκσπερματίσματος, το οποίο αμέσως μετά την εκσπερμάτιση είναι θολό, χωρίς βλέννα, αδιάλυτο στο νερό και κατά τη συλλογή του κολλάει στα τοιχώματα του σπερματοσυλλέκτη και σιγά σιγά κατεβαίνει στον πυθμένα του. Η πήξη του πριν την εκσπερμάτιση οφείλεται στη θρομβοπλαστίνη και στο ινωδογόνο που περιέχει. Όταν η γλοιότητα είναι αυξημένη, δυσκολεύει την κίνηση των σπερματοζωαρίων. Όταν είναι ελαττωμένη, τα σπερματοζωάρια κάνουν άτακτες κινήσεις.

Αν η γλοιότητα είναι αυξημένη, είναι δύσκολο να βρούμε τα αίτια της. Αν όμως η αύξηση της δεν συνδυάζεται με μειωμένη κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, η γονιμοποιητική τους ικανότητα δεν επηρεάζεται.

Για να εξακριβωθεί αν ένας ασθενής έχει υπογονιμότητα ακολουθείται μια σειρά εξετάσεων. Αρχικά εξετάζεται το ιστορικό του ασθενούς και στη συνέχεια ακολουθεί σωματική εξέταση. Εάν με τη σωματική εξέταση διαπιστωθεί απουσία του σπερματικού πόρου τότε ο ασθενής προχωρά σε υπερηχογράφημα νεφρών και σε δοκιμασία της ρυθμιστικής πρωτεΐνης διαμεμβρανικής αγωγιμότητας της κυστικής ίνωσης (δοκιμασία CFTR).

Αν η σωματική εξέταση δεν δείξει κάτι το ανησυχητικό ακολουθούν εργαστηριακές εξετάσεις, οι οποίες είναι αναλύσεις σπέρματος 2-3 φορές, ορμονικές εξετάσεις και εξειδικευμένες εξετάσεις σπέρματος. Αν από τις αναλύσεις σπέρματος διαπιστωθεί αζωοσπερμία, ο ασθενής έχει βλάβη των όρχεων ή απόφραξη. Αν διαπιστωθεί ολιγοζωοσπερμία, ασθενοζωοσπερμία ή τερατοζωοσπερμία, τότε οφείλεται σε αιτία που υπόκειται σε θεραπεία. Οι ορμονικές εξετάσεις περιλαμβάνουν εξέταση FSH (θυλακειοτρόπου ορμόνης), εξέταση τεστοστερόνης, ωχρινοτρόπου (LH) και προλακτίνης. Οι εξειδικευμένες εξετάσεις σπέρματος είναι η ανάλυση WBC (ανάλυση λευκών αιμοσφαιρίων), η ανάλυση αντισωμάτων κατά των σπερματοζωαρίων και περαιτέρω εξειδικευμένες εξετάσεις σπερματοζωαρίων.

Η σειρά των εξετάσεων ακολουθεί στο επόμενο σχήμα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ